Veroni over het Tibetaans Boeddhisme en over Jewel Heart
|
Voor mij was de overduidelijk zichtbare handicap verdwenen dankzij de les die Veroni gaf: 'ik kan genieten van de kleine dingen.' |
 |
Geschreven door Albert Mund voor Jewel Heart Nijmegen
Leven met een handicap
Chronisch ziek, gehandicapt, functioneel beperkt, het zijn meerdere manieren om een toestand aan te geven waarin mensen verkeren die verschilt van het gangbare. Het verschil met het gangbare wordt doorgaans bepaald door de mate waarin mensen afhankelijk zijn van de zorg van anderen. Het bewustzijn dat we van de zorg van anderen afhankelijk kunnen zijn, is bij niet-gehandicapten in het algemeen klein. We worden ons die kans op zorgafhankelijkheid pas beter bewust als we in onze nabije omgeving geconfronteerd worden met chronische ziekte of ernstige handicaps. Misschien komen we door een eigen kortstondige ziekte of handicap wel tot de ontdekking dat gezondheid een groot goed is in ons leven. We gaan mogelijk vanuit een boeddhistisch perspectief bewuster om met dit vraagstuk vanwege de meditaties op het kostbaar menselijk leven. Maar alle bespiegelingen ten spijt, een ontmoeting met iemand die zelf langdurig en zwaar gehandicapt is, maakt aan elke twijfel een einde. Een ernstige handicap doet je in hoge mate verschillen van het gangbare bestaan en verandert je levensweg. Zo'n ontmoeting had ik met Veroni Steentjes.
Belangstelling voor boeddhisme
Is het boeddhisme door haar levensgeschiedenis op haar pad gekomen? Op die vraag antwoordt Veroni ontkennend. Ze heeft eigenlijk altijd wel belangstelling gehad voor boeddhisme, naast haar belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog en de Aboriginals. Die drie onderwerpen boeiden haar als jongere al. Een aanwijsbare reden daarvoor is er niet. Wel ontmoette ze vanaf 1995 mensen die bewust met het boeddhisme bezig waren. Toen ze in 1997 in Het Dorp in Arnhem ging wonen, kwam Veroni in contact met het Shambala Boeddhisme centrum in Arnhem. In 2001 bezocht ze het Tibetaanse Kagyu klooster Yeunten Ling in Huy (België) en verbleef daar een maand met haar vriend. De Kagyu traditie was voor haar echter te ritualistisch. Veroni wil de dingen die ze doet, kunnen begrijpen. Als ze de zin en betekenis van gebeden en meditaties niet kan begrijpen, boeten ze in aan betekenisvolheid voor haar persoonlijke leven.
| Jewel Heart Via Han de Wit, Nederlandse boeddhistische leraar aangesloten bij het Shambhala Boeddhisme, kwam ze in contact met Ineke Vrolijk. Dat was haar begin bij Jewel Heart, Tibetaans Boeddhisme stroming Gelukpa, waarvan Veroni nu sinds 2002 lid is. Ineke begeleidt veel groepen bij Jewel Heart voooral in de groepen buiten Nijmegen. Ineke geeft bij Veroni thuis les, zodat Veroni er gewoon bij kan zijn. De lessen van Gehlek Rimpoche zijn de basis voor de cursussen die Veroni gevolgd heeft. Gehlek Rimpoche is de leraar van Veroni Steentjes. Rimpoche is twee keer bij haar thuis geweest. Hij is uit Tibet gevlucht door de Chinese bezetting. Hij leeft nu in Amerika waar een groot Jewel Heart Centum is. Hij komt twee keer per jaar naar Nederland toe. |
 |
Handicap en boeddhisme
'Balans tussen lichaam en geest', antwoordt Veroni op mijn vraag naar de betekenis van het boeddhisme in relatie tot het hebben van een ernstige lichamelijke handicap. 'Mijn lichaam is niet zoals ik het zou willen. Het lichaam zit me in de weg, het beperkt me. Ik heb ook voortdurend pijn. Ik voel wel pijn in mijn benen, maar voel ze niet qua vorm. Dat lijkt tegenstrijdig, maar dat is het niet. Tevens compenseer ik de lichamelijk beperkingen door een groter appél op het denken te doen. Hierdoor ben je heel veel hoofd (denken) en weinig lichaam (voelen). Ik voel me vaak alleen hoofd en de rest van het lichaam voel ik niet. Meditatie brengt je weer in contact met je lichaam. De "meditatieve lichaamsscanning" brengt je lichaam weer op een bewustzijnsniveau. Je krijgt weer wat meer contact met je lichaam, meer voeling. Zo ontstaat er meer balans tussen lichaam en geest. Ik zie het lichaam nu meer als het voertuig, het instrument om de geest in het hier en nu te kunnen brengen. Het heeft zo wel een duidelijke en belangrijke functie. Door het boeddhisme ben ik me ook meer bewust van mijn mogelijkheden. Ik zie meer en beter in dat ik geluk heb dat ik hier in Nederland geboren ben met lieve familie en vrienden om me heen die me steunen. Ook zijn er hier veel meer mogelijkheden voor mensen met een handicap dan in bijvoorbeeld Afrikaanse landen. De handicap verdwijnt meer naar de achtergrond en er ontstaat meer besef dat je met een ernstige lichamelijke handicap toch gelukkig kunt zijn.'
Karma
'Vraag je wel eens af waarom jou deze situatie is overkomen, bijvoorbeeld in het licht van het begrip karma, de wet van oorzaak en gevolg?', vraag ik haar met enige reserve. Veroni antwoordt dat ze zich de vraag 'waarom ik?' natuurlijk wel meermalen stelt, vooral in moeilijke periodes. Ze gaat echter niet op zoek naar verklaringen voor haar eigen situatie. Heel nuchter stelt ze vast dat het wel ergens goed voor zal zijn. Het begrip karma heeft voor Veroni vooral betekenis in die zin dat ze zelf een nieuwe, positieve oorzaak wil zijn. Ze wil op de toekomst gericht zijn. Door zich bewust te zijn van haar eigen negatieve emoties wil ze liefde voor en compassie voor anderen ontwikkelen. Dat doet ze onder meer door zich in te zetten voor het welzijn van andere mensen die een vergelijkbare handicap hebben. Ze heeft in dit verband bijvoorbeeld Stichting Intermobiel opgericht. Stichting Intermobiel is een stichting die een website beheert voor als virtuele ontmoetingsplaats en kennisplatform voor en door minder mobiele en bedlegerige jongeren.
Hoop
Het loslaten van een levensperspectief zonder handicap is desondanks moeilijk. De hoop op lichamelijke verbetering, zelfs herstel, blijft aanwezig. Veroni stelt dat die hoop een soort motor blijft. 'Het spreekwoord is toch "hoop doet leven" ', stelt ze. Toch zijn er voor haar ook grenzen. Een aanvaardbaar niveau van kwaliteit van leven moet maatgevend zijn voor het voortduren van het eigen bestaan. We komen daarmee op het terrein van levensbeëindiging en euthanasie. Veroni zegt dat het boeddhisme het ontwikkelen van persoonlijke opvattingen over euthanasie niet gemakkelijk maakt. Zelf zegt ze dat ze een levensfase heeft overgeslagen en dat ze te vroeg volwassen is geworden. Maar aan de andere kant zegt ze: 'Ik ben een ander mens geworden. Door mijn leven met een handicap heb ik dingen kunnen leren die ik anders niet geleerd zou hebben. Ook kan ik er nu voor lotgenoten zijn door mijn grote langdurige ervaring. Ik kan mijn kennis en ervaring positief inzetten en aan lotgenoten doorgeven, zodat de mogelijkheden voor hen beter in beeld zijn en het minder zoeken en hetzelfde wiel uitvinden is. Ik leer nog voortdurend, niet in de laatste plaats door mijn boeddhistische studie.'
Mijn gesprek met Veroni heeft bijna drie uur geduurd. Dat blijkt als ik buiten sta na afscheid van haar te hebben genomen. De tijd is voor mijn gevoel omgevlogen. Mijn aanvankelijke onzekerheid bij de aanvang van ons gesprek heeft plaatsgemaakt voor bewondering voor een jonge ernstig gehandicapte vrouw met wie ik drie uur een boeiend gesprek heb gehad zonder enig besef van tijd. Voor mij was de overduidelijk zichtbare handicap verdwenen dankzij de les die Veroni gaf: 'ik kan genieten van de kleine dingen.'
Geschreven door Albert Mund voor Jewel Heart www.jewelheart.nl m.m.v Veroni Steentjes
Nieuwsbrief themanummer boeddhisme en gezondheid september 2005
Mobiel Magazine nummer 2 jaargang 1 - oktober 2005
Op de website geplaatst in maart 2009