Interview met seksuoloog Peter Leusink

Let’s talk about seks!

Op een gewone doordeweekse dinsdag spreek ik af met Peter Leusink, een enorm vriendelijke man aan wie ik alles mag vragen over… seks! Als huisarts begonnen, kwam Peter Leusink (1958) er al gauw achter dat er een onbelicht gebied is binnen de hulpverlening: seksualiteit. Zeker met betrekking tot mensen met een lichamelijke beperking. Collega’s sloten de handen ineen voor seksuologie voor mensen met een lichamelijke beperking en Peter sloot zich daar gewillig bij aan. In 1998 startte hij als seksuoloog van de NVVS (Nederlandse Vereniging voor Seksuologie) de poli seksuologie in het Groene Hart Ziekenhuis te Gouda.

Seksuo-wat?
Even beginnen bij het begin. Wat is een seksuoloog nou precies? Een seksuoloog is een hulpverlener voor mensen die advies nodig hebben betreffende hun seksuele problemen. Denk aan een psycholoog, die helpt bij geestelijke problemen. Een seksuoloog doet niet veel anders, alleen dan specifiek voor problemen op seksueel vlak. Peter heeft zich daarbij onder andere gespecialiseerd in seksuele hulpverlening voor mensen met een lichamelijke beperking.

Clichés en Taboes
Clichés en taboes te over, wat betreft het seksleven van mensen met een lichamelijke beperking. Daar is Peter het mee eens. Seksuele gevoelens zijn er bij mensen met een lichamelijke beperking niet minder om. Een kleine 15% van deze mensen is echter maar tevreden over hun seksleven. Van die ontevreden 85 % heeft toch 67% behoefte aan hulp. Maar drempels worden daarbij als veel te hoog ervaren. Wat doorbreekt het taboe om over je seksuele problemen te praten?

‘Je gevoelens uitspreken is het voornaamste,’ aldus Peter, ‘het klinkt cliché, maar is een belangrijke stap in de hulpverlening; erkenning. Velen zijn ontevreden, maar durven er niet met hun partner over te praten. Laat staan met een hulpverlener. Dan is internet een handig medium. Daar kun je veel tips vinden en zelfs een anoniem consult aanvragen, het zogeheten e-consult. Bezoekers van de Intermobiel website kunnen gratis en anoniem een e-consult bij me aanvragen. Een telefonisch consult kan ook nog een oplossing zijn. Alles op z’n tijd. Ben je er aan toe daadwerkelijk een seksuoloog te bezoeken, dan helpen ze je met alle vakkundigheid en discretie.’

Maak het leuk
‘Mensen met een lichamelijke beperking hebben ook moeten leren omgaan met een aangepast dagelijks leven. Voor seks geldt hetzelfde. Helaas is dit laatste voor velen die mij bezoeken wel eens frustrerend, dat seks niet veranderd door een handicap is echt een illusie.’ Lustgevoelens zijn doodnormaal, maar deze omzetten in daadwerkelijke seks is helaas niet voor iedereen de normaalste zaak van de wereld. Wanneer je lichamelijk niet helemaal in staat bent vrijuit te bewegen, is dat lastig en dit kan voor velen van hen zelfs frustrerend zijn.

‘Aanpassingen en onderbrekingen horen er helaas toch bij’, zegt Peter. ’Vaak is dit een enorme teleurstelling voor mensen die bij mij op consult komen dat er geen directe oplossing voor staat. Hoe je daar uiteindelijk mee om leert gaan, is allesbepalend. Het dagelijkse leven hebben ze ook moeten aanpassen, dus ook dit zal zijn tijd nodig hebben.’

Peter benadrukt nogmaals hoe belangrijk praten in dit geval is. ‘Durf jezelf te zijn. Laat weten wat je fijn vindt en durf jezelf daarin ook vooral te laten gaan. Wanneer je de beperkingen kunt accepteren en plaatsen, heb je al de helft overwonnen. Maak het leuk! Gebruik seksspeeltjes en erotische films om de opwinding te versnellen. Ben je snel moe? Vrij dan lekker overdag, wanneer je er de tijd voor kan nemen. Plaats genoeg kussens in bed om comfortabele posities aan te kunnen nemen, wanneer je veel last hebt van bijvoorbeeld pijn. Of neem tevoren een pijnstiller Vrij je liever vanuit de rolstoel? Waarom niet! Als je eenmaal een manier hebt gevonden om te kunnen ontspannen en genieten van seks, zul je zien hoe leuk het kan zijn om er creatief mee om te gaan.’

Onderbrekingen
Toch blijven die vervelende onderbrekingen een heikel punt. Het uit de rolstoel tillen, het omdoen van een condoom, een andere betere houding aannemen, een handdoek pakken. Hoe gaan we daar nou weer mee om? ‘Neem daar lekker de tijd en ontspanning voor. Durf er ook de tijd voor uit te trekken. Durf ook te lachen, dat maakt de situatie vaak zoveel luchtiger, meer ontspannen en zelfs heel intiem. Als je een seksleven met elkaar kunt delen, kan het minstens zo intiem zijn om erover te praten en er om te kunnen lachen.’

Partners
In een relatie waarbij de ene lichamelijke beperkt is en de ander niet, is het goed om met degene die het niet is een goede lijn te trekken. Wanneer de partner echt voor zijn partner met een handicap zorgt, is het van belang die verzorgende rol af en toe duidelijk van zich af te zetten en tijd te maken voor intimiteit op seksueel vlak. De aanrakingen die in de regel van praktische aard zijn, zoals hulp bij wassen, naar het toilet gaan, tillen enzovoorts, zijn belangrijk om van seksuele aanrakingen te scheiden. Door ervoor te waken dat er tijdens de intimiteit geen associaties gelegd worden met hulpbehoevendheid, is het dan ook van belang om dit gescheiden te houden. Vanuit zijn vakkennis kan Peter ons vertellen dat dit het seksleven absoluut goed zal doen.

Aangepaste sekspeeltjes
We vragen ons af wat er op de markt is aan seksspeeltjes voor deze doelgroep. Wat aangepaste seksspeeltjes betreft, kan Peter uit ervaring vertellen dat daar nauwelijks vraag naar is. Een seksspeeltje op zich is al een hulpmiddel dat gebruikt kan worden om opwinding te stimuleren of te versnellen. Behoefte aan aanpassingen daarin, is Peter soms wel eens tegengekomen, bijvoorbeeld bij een slechte handfunctie. Verkrijgbaar zijn deze dan ook niet. Er is een heel assortiment aan bestaande seksspeeltjes die in speciale winkels of online gekocht kunnen worden. Overigens heeft niet iedereen hier behoefte aan.

Erotische dienstverlening
Wat nu als je geen relatie hebt en toch je seksuele gevoelens wilt uiten? Iedereen heeft zijn seksuele ideeën en wensen. Voor ieder mens is daar een heel scala aan mogelijkheden in. We noemden al de seksspeeltjes, maar ook bezoek aan een prostitué bijvoorbeeld. Wat is daar in mogelijk voor mensen met een lichamelijke beperking? Peter wijst ons erop dat daar absoluut professionele mogelijkheden voor zijn. Stichting Alternatieve Relatiebemiddeling (SAR) en Flekszorg verzorgen en ondersteunen erotische dienstverlening. Seksverzorgsters, aangesloten bij één van deze stichtingen komen op verzoek aan huis en zijn deskundig opgeleid om dit werk in alle discretie en vakkundigheid uit te voeren.

Waar?
Het is gelukkig vrij simpel om een seksuoloog te vinden. ‘Met behulp van een verwijzing van je huisarts kun je zo terecht. Enkele NVVS seksuologen zijn aangesloten bij diverse revalidatiecentra waar je wellicht al in behandeling bent. We proberen de drempel zo laag mogelijk te houden. Vind je het toch te spannend om openlijk over je seksuele problemen te praten? Dan is het –zoals al eerder bespraken- een optie om eerst eens gebruik te maken van telefonisch consult of consult via internet, het zogeheten e-consult.’

De seksuologen van de NVVS, die zich hebben toegelegd op hulp aan mensen met een lichamelijke beperking, zijn vindbaar in de volgende revalidatiecentra:
Sophia Revalidatie te Rotterdam, Helios te Haarlem, Revalidatiecentrum de Trappenberg te Huizen, Revalidatiecentrum de Hoogstraat te Utrecht en de Sint Maartens Kliniek Revalidatie te Nijmegen.

Wordt het consult van een seksuoloog vergoedt?
’Er zit een grote verschuiving in de vergoedingen,’ vertelt Peter,’het is zeker raadzaam om dat actueel na te gaan, want over een half jaar kan het er heel anders en wellicht gunstiger voorstaan dan dit moment.’

Per 1 januari 2008 worden seksuologen, aangesloten bij de NVVS die Eerstelijnspsycholoog of GZ-psycholoog zijn, vergoed via de basisverzekering. Seksuologen van de NVVS die géén dergelijke basisdiscipline hebben, worden door een aantal zorgverzekeraars vergoed via de aanvullende verzekering: Trias, VGZ, IZZ, de Goudse en Zorg&Zekerheid.
Meestal is om voor vergoeding in aanmerking te komen een aantal zaken vereist:
• een verwijzing door de huisarts,
• een eigen bijdrage,
• een geregistreerd seksuoloog van de NVVS zijn.

Het beste is om je eigen polisvoorwaarden hier even op na te lezen of met de zorgverzekeraar contact op te nemen.

Leestip
Tot slot krijgen we nog een leestip mee van Peter; Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking. Een boek dat in april 2008 uitkomt.
‘Het is het eerste Nederlandse boek dat op wetenschappelijke wijze deze problematiek bijeenbrengt in een boek. Het zal tevens ook veel praktische handreikingen bevatten.’ Enkele tips uit dit boek staan al op de Intermobiel website
Titel: Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking
Auteurs: W.Gianotten, M. Meihuizen en N. van Son.
Uitgeverij: Van Gorcum
ISBN: 978 90 232 4405 9

Geruststelling
Fijn te weten dat er zoveel mogelijkheden en ingangen zijn om hulp te krijgen voor seksuele problemen. Peter en zijn collega seksuologen, internet dat talloze sites vol goede informatie en tips biedt, Stichting Intermobiel met de site www.seksmeteenhandicap.nl , e-consult, telefonisch consult, organisaties die aan seksuele dienstverlening doen en tot slot nog een goed boek dat we in april mogen verwachten. Er zijn dus veel mogelijkheden, nu alleen nog zorgen dat mensen met een lichamelijke beperking over seks durven praten en gebruik gaan maken van de aanwezige mogelijkheden!

Bronnen en handige sites:
www.seksmeteenhandicap.nl
www.sekstherapie.nl
www.zoenenenzo.nl
www.erectie.info
www.sekstest.nl
www.seksualiteit.nl
www.e-hulp.nl
www.nvvs.info
www.leefwijzer.nl
www.deschildpad.nl
http://handicap.startkabel.nl
www.flekszorg.nl
www.stichtingsar.nl
www.condoom-anoniem.nl

Geschreven door Ellen van Doorn, met dank aan Peter Leusink
Geredigeerd door Veroni Steentjes