Persoonlijk: werk en studie

Volledig arbeidsongeschikt, maar niet uitgerangeerd
Omscholing bij volledige arbeidsongeschiktheid: werken aan perspectief

In 2000 begon ik Annelies (nu 29 jaar) in mijn eerste baan: docente Nederlands op een school voor voortgezet onderwijs. Ik voelde me echt op mijn plek voor de klas. Ondanks dat het werken me bijna al mijn energie kostte. Natuurlijk zat mijn ziekte -vermoedelijk Marfan- daar al achter, maar van beginnende docenten hoor je niet anders dan dat ze moe zijn. Het werk is nou eenmaal intensief en je mist nog de routine die het wat makkelijker maakt.

Met vallen en opstaan
Helaas heb ik maar één jaar normaal kunnen werken. Ik kwam thuis te zitten met een hernia, waaraan ik werd geopereerd. Het herstel ging in eerste instantie als een trein, maar na drie maanden kreeg ik weer pijn. Er volgde een lange periode van onderzoeken, behandelingen op de pijnpoli, een ingrijpende rugoperatie met aansluitend zes weken volledige bedrust, revalidatie en reïntegratie. Maar steeds als ik na een succesvolle behandeling de draad op mijn werk weer (gedeeltelijk) had opgepakt, gooiden nieuwe klachten roet in het eten en moest ik een stap terug doen.

In mei 2005 kwam ik weer helemaal thuis te zitten. Omdat ik al eerder in de WAO had gezeten en op grond van dezelfde klachten uitviel, belandde ik versneld volledig in de WAO. Een paar maand later gaf de bedrijfsarts aan dat ze het zeer onwaarschijnlijk achtte dat ik nog weer voor de klas zou komen te staan. Ik heb haar nog net niet voor gek verklaard, maar ik had als doel nog altijd voor ogen om in elk geval weer een paar uur les te kunnen geven. Maar eenmaal thuis zette het me wel aan het denken. Het wás ook niet realistisch om te blijven geloven in zoveel vooruitgang, dat lesgeven weer haalbaar zou zijn. Ik had er al zoveel vergeefse pogingen aan gegeven, dat het misschien beter was om die illusie te laten varen.

Nieuwe ronde, nieuwe kansen??
Toen ik eenmaal het idee van weer kunnen lesgeven had losgelaten, schiep dat ruimte voor alternatieven. Ik heb heel praktisch gekeken naar wat binnen mijn mogelijkheden lag. Ik bracht een behoorlijk deel van de dag liggend door, kampte met een energietekort én had te maken met een wisselend klachtenpatroon: waar ik de ene dag redelijk uit de voeten kon, kon het de volgende dag helemaal mis zijn, doordat er iets uit de kom was geschoten of een wervel aan de wandel was gegaan. Ik concludeerde voor mezelf dat thuis werken, in mijn eigen omgeving en tijd, desnoods op bed, het meest ideaal zou zijn. Helaas zijn er niet veel beroepen die aan die eisen voldoen, maar ik kwam al gauw uit bij de opleiding vertaler Engels van de LOI: zowel de studie als het werk waarop die voorbereidt, voldeden aan mijn eisen. Bovendien ben ik een talenmens.

Ik was helemaal opgetogen, omdat ik een nieuw doel en een nieuwe uitdaging had gevonden. Wat ik me niet gerealiseerd had, is dat het UWV strenge criteria hanteert voor de vergoeding van omscholing. Zo mag een opleiding één, hooguit twee jaar duren. Is de opleidingsduur langer, dan valt die buiten de vergoedingsregeling en kun je zelf voor de kosten opdraaien. Gesprekken met de bedrijfsarts, arbeidsconsulente in het revalidatiecentrum, medewerker van een reïntegratiebureau en mijn werkgever (die zich officieel ook nog in moest spannen voor mijn reïntegratie) volgden. Een constructie werd bedacht, waarbij zowel school als het UWV de helft van de kosten op zich zou nemen; ook dat weigerde het UWV. Iedereen was van mening dat het UWV zich star opstelde en zichzelf daarmee in de vingers sneed, omdat een eenmalige investering in een studie zichzelf uiteindelijk vanzelf zou terugverdienen als ik weer wat kon werken dankzij diezelfde studie.

Schot in de zaak
Na dit drie keer aan de arbeidsdeskundige van het UWV te hebben uitgelegd, zag ook zij in dat dit mijn enige kans op reïntegratie was. Ze heeft met haar stafhoofd overleg over mij gehad. De uitkomst daarvan was dat ze bij me langs zou komen voor een gesprek. Tijdens dat gesprek vertelde ze dat ze mijn studieplannen wilde voorleggen aan RBO Groningen, een scholingsmakelaar die sinds kort de om- en bijscholingen voor UWV inkoopt en begeleidt. Daarbij zou ze een overzichtje maken met de kosten voor de studie + uiteindelijk een klasse lager ingeschaald worden in de WAO enerzijds, en de kosten van volledige WAO tot mijn 65e anderzijds. Ze kon niet inschatten hoe mijn kansen lagen, omdat de samenwerking met RBO nog vers was én omdat ze nog niet eerder soortgelijke gevallen had meegemaakt. Al een week na ons gesprek belde een medewerkster van RBO. Ze wilde weten waarom ik deze opleiding wilde doen en waarom uitgerekend bij de LOI. Ze liet doorschemeren te begrijpen dat dit voor mij de enige haalbare omscholingsmogelijkheid was. Ik hield er een positief gevoel aan over.

Een paar weken later lag er een grote envelop van RBO in de brievenbus. Het is dat springen me niet meer zo makkelijk afgaat, maar gevoelsmatig sprong ik een gat in de licht toen ik las dat RBO in samenwerking met het UWV de opleiding vertaler Engels voor me heeft georganiseerd. Ik was al aangemeld bij de studie! In de envelop zat tevens een grote stapel urenregistratieformulieren, die ik moet invullen en opsturen naar mijn contactpersoon bij RBO. Op die manier houdt ze een vinger aan de pols en heeft ze inzicht in de tijd die ik in mijn studie steek.

En nu
Sinds anderhalve maand ben ik met de studie bezig en het certificaat van het eerste vak is inmiddels binnen. Het geeft een goed gevoel om gericht aan iets te werken, een uitdaging te hebben en dan ook echt resultaat te zien. Ik heb het gevoel zinvol bezig te zijn en dat geeft voldoening. Ik ben ontzettend blij dat mijn aanhouden uiteindelijk beloond is en dat ik nieuwe perspectieven heb!

Tips voor het kiezen en organiseren van een omscholingstraject

Wees realistisch. Kijk naar je fysieke mogelijkheden én beperkingen en bepaal op grond daarvan wat haalbaar is.
Vraag studiegidsen aan. Daarin staan niet alleen studieprogramma en –inhoud beschreven, maar ook hoe de examens georganiseerd zijn en of er bijvoorbeeld verplichte stages en lesdagen zijn. Bepaal voor jezelf of dat struikelblokken zijn en zo ja, of daar een mouw aan te passen valt.
Als je eenmaal voor ogen hebt wat je wilt en kunt, schrijf dat dan duidelijk op papier. Waarom juist die ene opleiding? Wat denk je ermee te bereiken? Hoe ga je eventuele praktische bezwaren overwinnen?
Je plan kan je voorleggen aan je arbeidsdeskundige van het UWV. Die zal de haalbaarheid ervan beoordelen.
Je kunt ook zelf een reïntegratiebudget aanvragen zonder eerst een arbeidsdeskundige te benaderen. Als je nog een arbeidscontract hebt en wilt omscholen, vraag je een Persoonsgebonden Reïntegratiebudget (PRB) aan. Als je geen contract meer hebt en een uitkering ontvangt, kun je je reïntegratie regelen door een Individuele Reïntegratie Overeenkomst (IRO) aan te vragen. Aanvraagformulieren en brochures met daarin de voorwaarden zijn te downloaden via de site van UWV: http://www.uwv.nl/Werknemer/weer_aan_het_werk/weer_aan_het_werk.asp
Een reïntegratiebureau kan je zonodig helpen bij het opstellen van een plan en bij het invullen van formulieren voor de aanvraag van een budget.
Leg je niet zomaar neer bij een ‘nee’ van het UWV. Mijn ervaring heeft geleerd dat het UWV bereid is van de regels af te wijken als je met goede argumenten komt. Blijf vechten voor je droom, blijf bellen met de arbeidsdeskundige en vraag desnoods een gesprek aan met het stafhoofd van arbeidsdeskundigen in jouw district. Toon initiatief. En aarzel niet om de hulp in te schakelen van een reïntegratiebureau (bijvoorbeeld www.borea.nl , www.nobol.nl en www.rwi.nl ).

Geschreven door Annelies Huisman

< Terug