Hanneke over haar passie: zeilen

Hanneke is een ijverige vrouw met een volle agenda. Ze heeft een drukke baan bij het Radboudumc, waar ze wil promoveren. Twintig jaar geleden is Hanneke op aangepaste zeilvakantie geweest, want ze heeft de spierziekte SMA. Sinds die vakantie is zeilen een hobby en haar sport geworden. Daar vertelt ze uitgebreid over.

 

Spierziekte SMA

Hanneke heeft SMA type 3A (spinale musculaire atrofie). SMA type 3A is een progressieve spierziekte. Helaas merkt Hanneke dat ze, over een lange periode gezien, langzaam achteruitgaat. Hanneke vertelt: ‘Het gaat ondanks mijn spierziekte prima met me. De achteruitgang heeft natuurlijk invloed op mijn dagelijks leven. Ik verlies kracht en dat is heel bepalend voor zowel het zitten als voor mijn armen. Ook met praten en slikken heb ik daar last van. Desondanks gaat het goed met me.’ Het is duidelijk dat Hanneke een sterke, positieve vrouw met veel doorzettingsvermogen is. Ze haalt dagelijks alles uit haar lichaam: ‘Ik loop wel vaak (figuurlijk dan) op mijn tenen, want ik wil blijven werken!’ 

 

Eerder heeft Hanneke ook aan andere sporten gedaan, zoals zwemmen en rolstoelhockey. Hanneke: ‘Ik zing ook, dat is fysiek ook best een belasting, maar dat vind ik wel heel leuk. Dat voelt voor mij bijna als sport aan.’

 

Zeilvakanties

Hanneke is in 1999 begonnen met zeilen tijdens een zeilvakantie op de boot Lutgerdina van SailWise. SailWise organiseert zeilvakanties voor mensen met een lichamelijke of licht verstandelijke beperking. De boot Lutgerdina is toegankelijk voor handbewogen en elektrische rolstoelen, wel tot bepaalde maximale afmetingen die bepaald worden door de lift naar het onderdek. Hanneke: ‘Je zeilt dan mee op een grote boot met in totaal drieëntwintig personen; bestaande uit de bemanning, vrijwilligers en de gehandicapten. Ik leerde er meezeilen, hoe het werkt en ook het besturen van de boot. De boot Lutgerdina is dus volledig aangepast en rolstoeltoegankelijk en is bijvoorbeeld voorzien van een aantal hoog/laagbedden.’ Hanneke praat enthousiast over de mogelijkheden van SailWise en over haar zeilweekenden en zeilweken die ze er heeft beleefd. 

 

Hanneke vervolgt: ‘Nu zeil ik nog maar één keer per jaar met SailWise. Samen met vrienden huren we dan de Lutgerdina. In Enkhuizen gaan we aan boord. We varen dan naar de Waddeneilanden, naar Noord-Holland, naar Stavoren, of naar de Friese meren. Het is geen zeewaardige boot, maar je kunt er wel de Waddenzee en de binnenwateren mee op.’ 

De Lutgerdina	Hanneke in lichtgroene jack en pet met overzicht over het middendek.	De Tinacious

 

De wedstrijdweek

‘In het verleden heb ik ook vaak met de jaarlijkse wedstrijd meegevaren, de Beurtveer. Deze zeiltocht gaat van Workum in Friesland naar Amsterdam en dan weer terug. Je moet dan volledig op de zeilen varen, ook in de havens. Dan mag je de motor dus niet gebruiken. Dat is best moeilijk met een schip van 34 meter lengte. We varen dan met tien gasten met lichte of zwaardere beperkingen, waarvan maximaal zes in een rolstoel zitten. Er gaan acht vrijwilligers mee voor de zorg en om te helpen zeilen plus de bemanning zelf, bestaande uit drie personen. We varen dan 24 uur per dag, waarbij we een aantal verplichte havens aandoen, zoals Lemmer, Medemblik, Volendam en Hoorn. Bij gewone reizen gaan overigens dertien gasten mee en zeven vrijwilligers.

 

De Tenacious

‘In 2009 en in 2012 heb ik mee gevaren op een groot aangepast zeilschip genaamd de Tenacious, een Engels schip. De eerste keer ben ik wezen zeilen rond de Canarische Eilanden. Dat was heel gaaf! Helaas mag je niet met een elektrische rolstoel het schip op. Samen met een vriendin vloog ik met het vliegtuig naar de Canarische Eilanden en stapte daar op de boot, niet iets om elk jaar te kunnen doen. In 2011 ben ik met de Tenacious wezen zeilen van Guadeloupe (Frans eiland) naar Dominica en St. Lucia en weer terug. Dat zijn Caraïbische eilanden in de Caraïbische zee (Midden-Amerika).’

 

Zelf zeilen

‘Zo kreeg ik de smaak van zeilen wel te pakken. Sinds 2005 heb ik de kleine bootjes tijdens zeilweekendjes op Robinson Crusoe (eiland van SailWise) uitgeprobeerd en dat vond ik heel leuk. Met sommige van die kleine bootjes kon ik helemaal zelf zeilen en mijn eigen plan trekken. Omdat ik graag vaker dan een of twee keer per jaar wilde zeilen, ben ik rond die tijd ook begonnen met zeilen bij Sailability. Deze organisatie heeft een aantal van die kleine bootjes op verschillende locaties in het land. Dan maak je een afspraak om anderhalf uur te zeilen voor een klein bedrag. Zelf zeilen is toch wel moeilijker. Dat is aanvankelijk een beetje zoeken naar hoe het werkt op zo’n klein bootje, maar ook hoe je moet zitten zonder om te vallen. Er zijn verschillende bootjes, een waar je met zijn tweeën in zit, dan heb je een roertje tussen de twee personen in. In kleinere bootjes moet je trouwens meestal wel je rolstoel uit en kun je je rolstoel niet meenemen. Uitzondering is een speciaal gebouwd schip op Robinson Crusoe. Nu zeil ik al jaren voornamelijk in éénpersoons bootjes, zonder rolstoel dus. Voornamelijk door de basis die ik heb geleerd op de Lutgerdina toe te passen en te proberen en gewoon veel te doen, heb ik leren zeilen. Ik heb een halfliggende houding in zo’n boot want als ik niet ver genoeg achteroverlig dan zie ik de zeilen niet goed genoeg. Dat wisselt per persoon, je kunt er ook rechtop in zitten. Het was trouwens een hele zoektocht om te komen tot de juiste positie in de boot.’

 

Eigen bootje

‘In de periode (2012) dat ik naar mijn ideale positie in mijn bootje zocht, werd de wedstrijdklasse opgezet. Ondertussen kwam ook een tweedehands bootje beschikbaar, dat heb ik toen gekocht. Het type bootje dat ik heb heet een Hansa Liberty. Ik heb inmiddels een op maat gemaakte stoel met een hoofdsteun in mijn bootje en ik zit met een gordel vastgesnoerd. De boot gaat soms zo scheef dat ik er anders uit zou vallen. Het bootje kan heel schuin, tot een hoek van 45 in het water liggen. Bij wedstrijden vaart er altijd een boot met hulpverleners in de buurt, die heel vlot van het ene naar het andere bootje kunnen varen. Sinds ik mijn eigen boot heb, zeil ik bij Watersport Vereniging Zeewolde en doe ik aan wedstrijdzeilen! Tijdens het seizoen zeil ik wekelijks. We hebben zo’n vier keer per jaar een wedstrijd en soms zeil ik een internationale wedstrijd.’

 

Oktober 2019: EK in Portugal

‘We zijn nu heel druk bezig met het zoeken naar sponsoring om in Portugal te gaan zeilen. Daar wordt dit najaar (5 tot en met 12 oktober 2019) het Europees Kampioenschap gehouden. Het zijn niet heel veel voorkomende boten, dus die kunnen we daar niet huren. We moeten dan ook onze eigen boot meenemen, dat maakt dat het deelnemen aan internationale wedstrijden duur is. Als de locatie dichterbij is, kan de boot op de trailer mee achter mijn auto, maar voor deze afstand was dat niet haalbaar. Daarom zijn we op zoek naar sponsoring voor de bekostiging.’ Er zijn een crowdfunding- en diverse sponsoracties gestart om het benodigde bedrag voor haar Hansa-zeilteam bij elkaar te vergaren. Interesse: http://sponsormeter.com/HansazeilteamEK2019 

 

Het WK in Japan zeilen

‘In oktober 2018 zijn we naar het WK in Japan geweest. Dat was wel heel bijzonder. De organisatie van het WK wilde heel graag dat wij meededen, maar we dachten: “Hoe moeten we dat doen?” Het transport van onze boten was erg duur, dat konden we echt niet zelf betalen. Het was natuurlijk al ontzettend duur om er zelf heen te gaan. Het was sparen, sparen en nog eens sparen. De botenbouwer en de Hansaklasse hebben ervoor gezorgd dat onze boten in zeecontainers van een sponsor werden verscheept. Zodoende konden we het WK in Japan zeilen.’

 

‘In de hoofdklasse Liberty ben ik veertiende van drieëndertig geworden. Gezien het weer, er was heel weinig wind - dat is niet mijn weer - was ik daar echt tevreden over. Daarnaast is er ook een Servo-klassement met mensen die met motortjes zeilen. Ikzelf zeil in die klasse, want ik heb geen kracht in mijn armen. Met die motortjes kan ik de lijnen van de twee zeilen en van de twee roeren bedienen. In de Servo-klasse ben ik tweede geworden! Vera Voorbach (Nederland) won de Servo-klasse en werd derde in het overall-klassement (Liberty).’

 

Om een indruk te krijgen van dat WK en van Hanneke in actie kun je hier een leuk filmpje bekijken: http://2018hansaworlds.com/i/media.html klik dan op ‘final day’ en spoel vooruit naar tijdstip 10min 39sec. Hanneke komt dan tien seconden lang heel duidelijk in beeld. Haar boot heeft een lichtblauw met wit zeil en een lichtgroen dek. Hanneke vervolgt: ‘Mijn boot heet Tenacious 2, vernoemd naar de Tenacious waar ik nabij de Canarische Eilanden en in de Caraïbische Zee heb gezeild.’

 

Zo te zien lig je van dat groepje aan de leiding? 

‘Klopt, ja ik had geluk. Ik had een mooi slagje. Die laatste dag heb ik twee keer heel goed gevaren, waardoor ik tweede werd. Ik had helemaal niet verwacht dat ik op het podium zou belanden.’ 

 

Wat varen de boten dicht op elkaar. Is dat altijd zo? 

‘Als er weinig wind is dan heb je dat. Dat zie je dan wel vaker. Als het wat harder waait dan heb je meestal wat meer ruimte. Ik hou dan zelf meer afstand, om aanvaringen te voorkomen’.

 

Zo’n filmpje geeft wel een goed beeld hoe het zeilen eruitziet. 

Daarop reageert ze vol strijdlust: ‘Het kan nog veel harder hoor. Dit was echt flutwind.’ 

 

Heb je nog iets van Japan zelf gezien?

‘Van Japan zelf heb ik, in de twee weken dat we daar waren, heel weinig gezien. De stad Hiroshima en haar omgeving, waar het WK werd gehouden, heb ik wel kunnen bekijken, dat was een heel bijzondere ervaring. Mijn boot en mijn tillift werden in de container naar Hiroshima verscheept. Het was onduidelijk of ik de tillift in de trein kon meenemen, dan hadden we misschien meer van Japan kunnen zien. In augustus moest ik mijn boot en tillift al inleveren, want het transport per zee duurt enkele maanden. Eind december had ik mijn boot weer terug. Transport met het vliegtuig is onbetaalbaar.’

 

Ging er ook persoonlijke hulp met je mee naar Japan?

‘Jazeker, er gaan altijd twee mensen met me mee. Eén persoon alleen, dat kan niet, dat zou veel te zwaar voor hem of haar zijn. Het is niet altijd gemakkelijk om hulp te vinden. Mijn ouders zijn ook mee naar Japan geweest. In mei 2013 zeilde ik het EK in Arbon in Zwitserland. Dat was veel gemakkelijker om te regelen. Daar kon ik toen gewoon met eigen vervoer naartoe en daar kamperen.’

 

Heb je nog ambities op het gebied van zeilen?

‘Nou, beter worden. En vooral lekker veel zeilen. Een beetje beter worden zou ik wel fijn vinden. Ik ben nog niet zo heel goed. Langzaamaan kan ik wel goed mee, maar het kan ook zomaar tegen zitten. Toen ik net begonnen was, kon ik ook goed meekomen. Daarna heb ik toch wel een flinke dip gehad. Meedoen aan Hansa Class Worlds 2020 in California is ook een droom, maar ik weet niet of dat gaat lukken. Eerst maar eens het EK in Portugal zeilen.’

 

Zeilen promoten

‘Ik zou het heel leuk vinden als we meer mensen aan het zeilen kunnen krijgen. We hebben best een redelijke groep, maar wel heel klein. Voor mij heeft het járen geduurd, voordat ik goed kon ‘zitten’ in de boot en hem goed kon bedienen. We zijn nu aan het kijken of we een project kunnen opzetten om het mensen gemakkelijker te maken om te leren zeilen. Dus enerzijds om het zeilen beter te kunnen proberen door mensen voldoende ondersteund te laten zitten en anderzijds, als ze de smaak te pakken krijgen, om sneller tot een goede zit te komen, zodat je echt met zeilen aan de gang kan. Als je niet stevig en veilig zit, kun je ook niet ervaren hoe het is. Als je bang bent dat je uit de boot valt of dat de boot omslaat of dat je niet goed kan sturen of kan zien wat het zeil doet, dan is het doodeng.’

 

Kan de boot omslaan? 

‘Nee, dat kan niet. Zeker niet, want dat zou voor mij hartstikke dodelijk zijn. Zeker ook omdat ik vastgesnoerd ben. Nee, deze boten zijn zo ontworpen dat ze niet kunnen omslaan. Dat ding dat door de boot heen steekt, dat is de kiel. Voor je de zeilen uitrolt, hang je de kiel in het midden van de boot in een daarvoor bestemd gat en deze steekt ongeveer 80 cm onder de boot uit. De kiel weegt zo’n zeventig kilo! Dat gewicht zit helemaal beneden in het onderste stuk en ligt dus diep in het water. Als de boot scheef gaat, komt de kiel met dat zware gewicht onderin omhoog. Maar hoe hoger de kiel naar boven komt, des te meer hij tegendruk geeft. Dus de kiel, plus het feit dat de boot heel veel drijfvermogen heeft, zorgt ervoor dat de boot niet kan omslaan en blijft drijven. Al staat de kuip helemaal vol met water, dan blijft die nog drijven. Het kan eigenlijk alleen maar misgaan als je door een zware boot wordt overvaren en de boot doormidden gaat. Maar dan houdt het voor iedereen op.’

< tekening boot met kiel >

 

Hoe kom je in de boot? 

‘Er zijn mensen die, als de boot helemaal is opgetuigd en in het water ligt, zich erin laten hijsen en dan gaan zeilen. Dat is voor ons, de zeilers die behoorlijk beperkt zijn, vaak niet mogelijk. Wij leggen de boot op de kant (zonder de kiel) terwijl de zeilen zijn opgerold, zodat ze geen wind kunnen vangen. Dan word ik met een lift in de boot getild. Vervolgens word ik goed gezet, maken ze me goed vast en sluiten we de bediening van de motortjes aan. Dan duwen ze de boot het water in en wordt met diezelfde lift waar ik mee getild word de kiel erin gestoken. Dan zet je de zeilen en kun je weg!’ [onder de afbeeldingen gaat het interview verder]

Het podium met links Hanneke die tweede werd.		Hanneke en haar team vlak de wedstrijd.

 

Paralympisch

Van 1996 tot en met 2016 was zeilen een onderdeel van de Paralympische Spelen. Echter zeilen is inmiddels van het Paralympisch programma geschrapt.

 

‘Het is superjammer dat zeilen niet meer op het Paralympisch programma staat. Ik vind het moeilijk te begrijpen dat zeilen niet meer Paralympisch is. Ze vinden dat de sport te weinig wordt beoefend. Het wordt een beetje gezien als een elitesport, maar dat ben ik niet met ze eens. Het is een super inclusieve sport. Als je in je boot stapt en je kunt je boot goed bedienen dan zijn we allemaal gelijk aan elkaar. Dus ik vind dat heel jammer. Er wordt over de hele wereld hard gewerkt om zeilen weer te laten toetreden tot het Paralympisch programma, door ontwikkeling van nieuwe boten en door in landen waar nog niet gezeild wordt door mensen met een handicap ontwikkelingsprogramma’s te organiseren. Het gaat op termijn vast weer lukken deze sport op te nemen. En in de tussentijd is er een steeds uitgebreider wedstrijdaanbod in zowel Nederland als veel andere Europese landen!’

 

Wat betekent zeilen voor jou?

‘Vooral heel veel vrijheid. Het is heerlijk om met de wind op het water je eigen pad te kiezen. Dat doe je natuurlijk in je rolstoel ook, maar dat is toch anders. Het is de truc van: staan je zeilen goed, kies je de goede richting, stuur je goed en je moet er je vaardigheden voor hebben. Het is leuk om samen te zeilen, je komt nog eens ergens en op een andere manier. Je bent ook niet herkenbaar zoals in een rolstoel. Als je goed naar mij in de boot kijkt dan zie je dat ik vooruit zit en een hoofdsteuntje heb, maar dat zien ze pas als ze heel dichtbij zijn. Maar dan vinden de mensen het vooral ook léuk. Ik heb dan ook zeker oog voor de natuur. Het is heerlijk om ‘voor de wind’ met een lekker zonnetje te zeilen. Het kan dan wel 10 graden zijn, maar als je voor de wind zeilt dan is het om je heen windstil. Dan kan het soms in het najaar nog heerlijk zijn. Het is ook een leuk gebied waar ik zeil, je kunt dan lekker naar de eilandjes of naar Harderwijk varen. We maken ook wel eens een tochtje richting Nijkerk. Ja, dat is gewoon superleuk. Soms vliegen de zwanen laag over.’

 

‘Mijn standplaats is Zeewolde. Ik hoop dat het de lezers prikkelt om ook eens te gaan zeilen, want het is gewoon een superleuke sport. Het is wel een sport met obstakels. Je moet wel het een en ander regelen, maar als je dat voor mekaar hebt, dan zijn er ook wel heel veel mogelijkheden. Een reis met SailWise is een geweldig uitgangspunt; een mooie start omdat ze er veel kennis van zaken hebben. Je kunt er van alles gaan proberen. Ze kijken vooral naar wat je wel kan en ze helpen je daar waar mogelijk om je grenzen te verleggen. Wat moet dat moet en wat kan dat kan. Je draait er mee met het hele gebeuren tot aan afwassen en koken aan toe. Iedereen draagt bij.’

 

‘Ik vaar nu zo’n tien jaar actief. Sinds ik mijn eigen boot heb, zeil ik wekelijks tijdens het seizoen (dat is van ongeveer april tot en met november). Daarvoor zeilde ik enkele keren per jaar. Vaker zeilen gaat niet, ik heb het gewoon te druk en mijn lichaam kan dat ook niet meer. Misschien dat ik in de toekomst meer aan zeilen toekom.

 

Overigens verwelkomen we ook regelmatig buitenlanders op verschillende Nederlandse wedstrijden en let op: iedereen kan meezeilen, ook als je geen handicap hebt!’

 

Internationale wedstrijden van Hanneke:

2013 EK Hansa klasse Arbon in Zwitserland

2014 Flanders cup wedstrijden in Moll, België

2014 Multiclass regatta in Rutland, Verenigd Koninkrijk

2015 EK Hansa klasse in Rutland, Verenigd Koninkrijk

2016 WK Hansa klasse in Medemblik, Nederland

2017 EK Hansa klasse in Meze, Zuid-Frankrijk

2018 WK Hansa klasse in Hiroshima, Japan

2019 EK Hansa klasse in Portimão, Portugal?

 

Jij hebt voor mij een compleet nieuwe wereld beschreven.

‘Nou, ik zou zeggen: “Kom maar eens een keer kijken!’

 

Bedankt, Hanneke, voor de mooie rondreis in de zeilwereld.

 

Geschreven door Johan Fiddelaers

Geredigeerd door Jeanine Peters

April 2019

Gepubliceerd in Mobiel Magazine juni 2019
Online gezet in juli 2020