Afhankelijkheid (Veroni)

'Afhankelijk zijn, is meestal een feit als je een lichamelijke handicap hebt. Alleen het afhankelijk voelen, ligt bij jezelf.' Omgaan met afhankelijkheid is een blijvend leerproces    Ik ben Veroni Steentjes. Ik ben 30 jaar en woon in Arnhem in een Fokuswoning. Ik heb vanaf mijn 12e posttraumatische dystrofie en vanaf mijn 18e in zo’n mate dat ik daardoor bedlegerig ben. Veel mensen denken: Veroni weet na 12 jaar ervaring wel hoe ze om moet gaan met het feit dat ze afhankelijk van anderen is om zelfstandig te kunnen functioneren. Nou, dat is dus niet zo! Pas de afgelopen jaren kom ik meer voor mezelf op. Ik geef nu aan wat ik niet prettig vind in de zorg. Ik geef meer tegengas en laat niet over me heen lopen. Iedereen denkt altijd dat ik erg assertief ben, maar in dat soort dingen toch weer niet. Het is ook moeilijk om iemand zonder handicap uit te leggen hoe afhankelijkheid functioneert.

De relatie met iemand die je regelmatig komt helpen, wil ik toch prettig hebben. Puur zakelijk een uur of langer je mond houden, werkt ook niet fijn. Ik vind het toch wel prettig dat mensen met plezier hier komen, maar dat moet natuurlijk niet ten koste gaan van de kwaliteit van de zorg.

In het begin zei ik nooit ergens iets van. Ik ergerde me daarna urenlang groen en geel als iemand hier geweest was die bijvoorbeeld te hard in de zorg was. Achteraf zie ik in dat ik alleen mezelf hiermee had. Nu geef ik dat wel terug aan een adl’er. Als bijvoorbeeld de wachttijd 30 minuten is en na 45 minuten komt er pas iemand, dan geef ik wel aan dat ze me had moeten oproepen. Alleen is dat wél een leerproces. Het is niet van het ene op het andere moment geheel anders. Als je zelf vriendelijk en onzeker bent, zeg je minder snel dat iemand de zorg niet goed doet of dat de houding niet prettig is. Het is iets wat je je eigen moet maken, als je van nature niet zo assertief bent.

Hulp nodig hebben is een feit als je een lichamelijke handicap hebt. Alleen het afhankelijk voelen ligt bij jezelf. Bijvoorbeeld: Ik voel me zelf vaak bezwaarlijk als ik hulp moet vragen aan Emile of een ander. Het is dus mijn eigen gevoel. Emile vindt het niet vervelend, maar ik wel. Daarom vraag ik niet wat ik wel nodig heb. Ik doe mezelf dus tekort. De enige mogelijkheid die je hebt rondom afhankelijkheid is iets bij jezelf veranderen namelijk je houding of invalshoek. Als ik me bezwaarlijk voel, vraag ik niet wat ik nodig heb en doe mezelf te kort. Emile vindt het bijvoorbeeld leuk om te helpen, maar die mogelijkheid krijgt hij niet door mijn gevoel. Als ik er zelf anders naar ga kijken en gewoon hulp vraag zonder er een hoop gevoel om te breien, is het voor mij makkelijker en ook voor de ander. Dan is het afhankelijk voelen niet nodig. Het is niet in alle situaties zo makkelijk als in dit voorbeeld.

Maar in alle situaties maakt je eigen houding, je uitgangspunt uit. Als ik me zelfstandig opstel en iets aangeef, komt het ook heel anders over als ik me onzeker opstel. De boodschap komt heel anders aan. Probeer het gewoon eens uit. Let niet alleen op wat je zegt, maar vooral op hoe je het zegt. Kijk naar de reactie bij de ander, maar ook wat het bij jezelf doet. Je kan ook eerst alleen oefenen en het hardop zeggen. Zie het als een spel. Probeer je voordeel te halen uit het feit dat je mensen over de vloer hebt en dus veel oefenmomenten hebt.

Tips:  

• Bedenk wel dat jij de mensen (in)direct betaalt die jou helpen. Het is hun werk!
• Als jij niet voor jezelf opkomt, doet niemand het. Ook doe je jezelf tekort als je niet vraagt wat je nodig hebt.
• Als je niet aangeeft wat je wilt, weet iemand het ook niet. Dan moet hij het zelf gaan invullen. Duidelijkheid geeft helderheid.
• Maak zo nodig afspraken bijvoorbeeld over inwerken en houd je zelf ook aan de afspraken. Afspraken geven duidelijkheid.
• Zie de hulp van de ander praktisch als vervanging van je armen en benen en brei er niet teveel gevoel omheen.
• Verwacht niet meteen teveel van jezelf. Het hoeft niet allemaal in 1 keer perfect te gaan. Al doende leert men.
• Zie het oefenen als een uitdaging of spel met een nieuwsgierige houding naar jezelf en de ander. Maak het dus niet te zwaar.
• Probeer dingen waar jij niets aan kunt doen los te laten. Anders heb jij zelf er alleen maar last van. Irritatie kost veel energie en het levert niets op.

Het is en blijft moeilijk als je niet zelf kunt doen wat je graag wilt doen. Ik baal het meeste van afhankelijk zijn als ik bijvoorbeeld nodig moet plassen en dan lang moet wachten of als ik erg moe ben en wil slapen en dan 45 minuten moet wachten. Dan baal ik zo dat ik er ook verdrietig en kwaad van wordt. Ik wil dan gewoon uit bed kunnen ‘jumpen’ en naar de wc toe rennen zonder hulp. Of ’s ochtend zelf effe snel omkleden en dan klaar zijn zonder dat het een uur duurt.

Afhankelijk zijn, is meestal een feit als je een lichamelijke handicap hebt of het van iemand van de WVG is of een verzorgende. Alleen het afhankelijk voelen, ligt bij mezelf. Ik voel me zelf vaak bezwaarlijk dat ik iets moet vragen aan Emile. Emile vindt het niet vervelend, maar ik wél. Het is dus mijn eigen gevoel. Het ligt dus bij mezelf en dat is het enige waar ik iets aan kan doen. Ik heb dus nog een lange oefentocht te gaan, maar al doende leert men…..

Geschreven door Veroni Steentjes