Boek: Ik ontsnapte uit Auschwitz (Rudolf Vrba)

Titel: Ik ontsnapte uit Auschwitz 

(Een miljoen Joden werden er vermoord, slechts vijf wisten te ontsnappen!)

Schrijver: Rudolf Vrba

Genre: Tweede Wereldoorlog

Inhoud: 447 bladzijdes

Verschenen in: april 2013 en eerder in 1996
(oorspronkelijke titel: I escaped from Auschwitz, uitgegeven in 1963)

Uitgeverij: Omniboek

ISBN: 978 90 5977 936 5

 

Korte samenvatting:

Rudolf Vrba (1924-2006) is een Joodse Slowaak. Begin 1942, hij was 17 jaar en woonde bij zijn moeder, besloot hij om naar Engeland te vluchten om zo aan te sluiten bij het Tsjechoslowaakse leger. Het gerucht ging dat de Joodse jonge mannen naar Polen werden gestuurd om in reservaten te wonen en te werken. Daar had hij geen zin in en hij verliet in maart 1942 zijn ouderlijk huis om via Hongarije naar Engeland te vluchten. Al snel werd hij door de Hongaarse grenswachten opgepakt en belandde hij via enkele kampen uiteindelijk in Auschwitz. Daar zou Rudolf bijna twee jaar gevangen zitten. In het bezoek beschrijft hij de verschrikkingen in het vernietigingskamp Auschwitz. In het boek schrijft hij over het eten (ofwel het gebrek eraan), de mishandelingen, de appèls, de executies, de kapo’s, de SS’ers, de blokoudsten, de barakken, de ziektes (dysenterie en vlektyfus), de houten knuppels, enzovoorts. Rudolf werd op verschillende plekken tewerk gesteld: het perron (deportatie wagons schoonmaken), werkplek Buna waar ze een fabriek moesten bouwen (‘daar waren twee soorten arbeiders: de snellen en de doden’), in een pakhuis en een sorteercentrum (van kleding en spullen van gedeporteerden). Uiteindelijk werd Rudolf assistent administrateur. Toen verbleef hij al in Auschwitz II (Birkenau), waar de grootste doodsfabriek uit de geschiedenis van de mensheid stond.

 

In die twee jaren had hij zoveel mogelijk gegevens verzameld over de transporten en de mensen die er vergast werden. Deze gegevens verzamelde hij met als doel om ze, na een ontsnapping, de onwetende buitenwereld hierover te informeren. Ontsnappen was erg moeilijk, Auschwitz was extreem goed beveiligd om het geheim ervan te bewaren.

 

Begin 1944 vernam hij dat alles in gereedheid werd gebracht om een miljoen Joodse Hongaren te deporteren naar Auschwitz. Dat was voor Rudolf het moment om te ontsnappen, niet vanwege de vrijheid, maar om de wereld te informeren over Auschwitz, om zo de transporten te voorkomen. De buitenwereld was onwetend over de daadwerkelijke bedoelingen van de transporten. Op 7 april 1944 vluchtte hij samen met Fred Wetzler uit Auschwitz. Ruim twee weken later arriveerden ze in het hoofdkwartier bij de Joodse Raad in het Slowaakse Zilina. De Joodse Raad kon hun verhaal nauwelijks geloven. Apart van elkaar werden ze verhoord, daaruit bleek dat hun verhaal wel moest kloppen. Urenlang dicteerde Rudolf zijn getuigenis met gedetailleerde statistieken van de doden. Hij beschreef iedere fase van het Duitse bedrog, hoe de gevangenen de gaskamers in werden gelokt, hoe de vernietigingsfabriek werkte en over de enorme winsten van buitgemaakte sieraden, kleren, geld, mensenhaar en as. Dit werd uitgewerkt in het Vrba-Wetzler Rapport, ook wel de Auschwitz Protocols genoemd. Het rapport werd in verschillende talen opgemaakt en verstuurd naar autoriteiten in Europa (onder meer naar Zwitserland, de paus, Churchill en de Joodse leiders). De laatste honderd pagina’s van het boek vormen de epiloog, welke gaan over de invloed van het Rapport in het laatste oorlogsjaar en de naoorlogse processen tegen de SS-officieren van Auschwitz.

 

Cijfer waardering: 9,5

 

Korte toelichting op het cijfer:

Het boek is een waar gebeurd verhaal opgeschreven door de hoofdrolspeler zelf! Ik heb altijd al veel interesse in de Tweede Wereldoorlog. Maar de gruwelijke, mensonterende, dagelijkse taferelen in Auschwitz waren nog verschrikkelijker. Zo schreef Rudolf over: de lange diepe greppels vol doden, het begrip ‘muzelmannen’ (welke de levende doden zijn, ofwel ‘degenen met een lege blik, zonder een draadje vlees, met bloed zo dun als water’), SS’er Jakob Fries en de crematoria.

 

Het boek leest zich goed en geeft je een goed en compleet beeld van wat zich afspeelde in Auschwitz en Birkenau. Ik vond het boek ook daadwerkelijk iets toevoegen aan alle documentatie en boeken die er over de Tweede Wereldoorlog zijn. Daarbij is zijn rapport een van de belangrijkste oorspronkelijke documenten van de Tweede Wereldoorlog, welke daadwerkelijk bijdroeg aan de informatievoorziening over het Duitse bedrog van Auschwitz. De termen meeslepend, spannend, duidelijk, compleet, informatief en schokkend zijn van toepassing op dit boek. Ook is zijn weergave van de onwetendheid van de burgers tijdens de Tweede Wereldoorlog treffend beschreven.

Het is eigenlijk ook nauwelijks te bevatten. Het boek is een échte aanrader als je geïnteresseerd bent in de geschiedenis of in de Tweede Wereldoorlog. De epiloog is soms wat lastiger om te lezen (daarom geen 10), maar is zeer informatief en voegt veel toe!
Een boek om nooit meer te vergeten.

Geschreven voor Johan Fiddelaers
Geredigeerd door Veroni Steentjes